Utrata ciąży poprzez poronienie lub obumarcie płodu to traumatyczne wydarzenie dla każdego niedoszłego rodzica. Czym się różnią i jak rozpoznać ich objawy? Według statystyk do poronienia dochodzi nawet w co piątej ciąży. Dlaczego tak się dzieje i co zrobić, jeśli poronisz?
Czym jest obumarcie płodu?
Obumarcie płodu to sytuacja, w której dochodzi do zgonu zarodka wewnątrz macicy, przed poronieniem.
Przyczyny obumarcia płodu mogą być warunkowane wieloma czynnikami. Z wyjątkiem sytuacji, gdy kobieta świadomie dopuściła się rażących zaniedbań, np. spożywając w ciąży alkohol, obumarcie płodu nie jest winą matki.
Obumarcie płodu może być powodowane:
- przyczynami ze strony płodu,
- przyczynami ze strony łożyska,
- przyczynami ze strony matki.
Przyczyny obumarcia płodu to m.in.:
- wady genetyczne płodu,
- wady rozwojowe płodu,
- wady budowy narządów rodnych,
- niewłaściwe zagnieżdżenie płodu,
- wady łożyska (nieprawidłowa budowa, niewłaściwa lokalizacja itd.),
- alkohol, narkotyki zażywane przez matkę,
- niektóre leki,
- choroby matki, m.in. cukrzyca (nieleczona), nadciśnienie tętnicze, trombofilia, choroby nerek, choroby serca, infekcje wirusowe, bakteryjne, grzybicze, pasożytnicze, choroby weneryczne, choroby endokrynologiczne,
- choroba hemolityczna po konflikcie serologicznym (uwaga: ciąże z konfliktem serologicznym mogą zakończyć się narodzinami żywego, zdrowego dziecka),
- ciąża mnoga (w przypadku ciąż mnogich dużym ryzykiem jest występowanie m.in. tzw. zespołu podkradania, który może prowadzić do zgonu co najmniej jednego z płodów. Bywa również, że dochodzi co wchłonięcia słabszego z bliźniąt przez silniejszego brata lub siostrę. Połowa ciąż rozpoznanych na wczesnym etapie jako mnogie kończy się narodzinami jednego żywego dziecka; ciąże mnogie są również obarczone wyższym ryzykiem poronienia i porodu przedwczesnego).
Wady genetyczne płodu lub wady powstałe na etapie rozwoju zarodka to najczęstsze przyczyny obumarcia płodu. Wewnątrzmaciczne obumarcie płodu mogą potwierdzić tylko badania. Jeśli nie doszło do poronienia przed podaniem leków lub łyżeczkowaniem macicy wykonuje się badania powtórne, aby nie doprowadzić do usunięcia żywej ciąży.
Czym jest poronienie?
Poronienie według definicji jest przedwczesnym zakończeniem ciąży przed upływem 22. tygodnia ciąży. Poronienia samoistne, czyli zakończenie ciąży trwającej krócej niż 22 tygodnie, należą do najczęstszych przyczyn problemów z posiadaniem potomstwa. Przyczyny poronienia mogą być różne i na poszczególnych etapach ciąży będą one inne. Ważne jest, by podjąć diagnostykę ich przyczyn i zastosować się do zaleceń lekarskich. Warto też pamiętać, że większość kobiet po poronieniu spokojnie zachodzi w kolejne ciąże i rodzi dzieci bez żadnych obciążeń.
Jak wygląda poronienie? Towarzyszy mu wiele objawów, najczęściej jednak rozpoczyna się bólem brzucha, skurczami, wystąpieniem krwawienia. Jest kilka rodzajów poronień:
Poronienie zupełne – dochodzi do niego w bardzo wczesnej ciąży, przed upływem 7. tygodnia. Z jamy macicy wydalane jest jajo płodowe w całości i nie ma potrzeby łyżeczkowania jej ścianek.
Poronienie niezupełne – płód nie zostaje wydalony w całości, w macicy zostaje jeszcze reszta kosmówki i fragmenty łożyska. Konieczne jest łyżeczkowanie, by nie doszło do zakażenia i krwotoku.
Poronienie zagrażające – bezbolesne skurcze i minimalne krwawienia występujące w pierwszym trymestrze ciąży w dniach przypadających na kolejne miesiączki, czyli w 4., 8. i 12. tygodniu. Krwawienie jest krótkotrwałe i w większości przypadków nie zagraża bezpieczeństwu rozwijającej się ciąży. Może być groźne, jeśli trwa zbyt długo i towarzyszy mu niski poziom hormonu HCG we krwi.
Poronienia nawykowe – mają miejsce u kobiet, które miały kilka poronień po sobie. Ponad połowa poronień nawykowych występuje na skutek wad rozwojowych zarodka.
Poronienie zatrzymane – występuje wtedy, kiedy martwe jajo płodowe pozostaje w macicy. Kiedy stan taki trwa ponad 5 tygodni, wówczas może dojść do zagrażającego życiu krwawienia i zaburzeń krzepnięcia.
Dlaczego dochodzi do poronienia?
Do poronienia dochodzi w ok. 20 proc. ciąż. Najczęściej w jej pierwszych tygodniach. W związku z tym wiele kobiet nawet nie zdaje sobie sprawy z tego, że poroniło. Najczęstszą przyczyną (ok. 60-70 proc.) poronień jest przede wszystkim nieprawidłowy rozwój zarodka wynikający przykładowo z wad genetycznych. Powstają one już w chwili zapłodnienia i nikt nie ma na nie wpływu. Może to być np. dodatkowy chromosom, wady komórek jajowych i plemników czy konflikt serologiczny rodziców. Przyczyną poronienia mogą być także wady rozwojowe zarodka i wady w budowie pępowiny, kosmówki, zaśniad groniasty w łożysku, przedwczesne odklejenie się łożyska czy zakażenie wewnątrzmaciczne.
Część przyczyn poronienia w pierwszych tygodniach ciąży leży po stronie matki. To m.in.:
- wady rozwojowe, guzy, mięśniaki, nadżerki, polipy, nowotwory macicy,
- zaburzenia hormonalne, zaburzenia w pracy tarczycy,
- infekcja bakteryjna lub wirusowa,
- choroby zakaźne np. kiła lub toksoplazmoza,
- urazy mechaniczne,
- wstrząsy psychiczne,
- wiek powyżej 38. roku życia,
- używki,
- chemikalia, badania rentgenowskie,
- wcześniejsze poronienia,
- problemy immunologiczne, kiedy organizm kobiety traktuje zarodka jak obce ciało,
- niezdrowy tryb życia, złe odżywianie i nadużywanie używek,
- duży stres, szczególnie w pierwszych trzech tygodniach ciąży.
Nawet jeśli dojdzie do poronienia w pierwszych tygodniach ciąży, lekarze sugerują poszukiwanie jego przyczyn, szczególnie jeśli para planuje kolejne ciąże. Odpowiednio przeprowadzona diagnostyka pozwoli określić ryzyko kolejnego poronienia, a w wielu przypadkach podjąć odpowiednie kroki, by je zminimalizować.
W 2 proc. ciąż dochodzi także do ciąży pozamacicznej, ciąży ektopowej, która oznacza zagnieżdżenie zapłodnionej komórki jajowej w niewłaściwym miejscu. To trudne doświadczenie dla organizmu kobiety, ale także dla jej psychiki. Ciąża pozamaciczna często kończy się samoistnym poronieniem. Poronienie ciąży ektopowej zazwyczaj następuje ok. 4.-8. tygodnia ciąży. Nie zawsze można jednoznacznie wskazać przyczyny ciąży pozamacicznej. Ciąże pozamaciczne statystycznie najczęściej zdarzają się u kobiet między 26. a 30. rokiem życia.
Jak rozpoznać poronienie?
Objawy poronienia nadchodzą niespodziewanie i może im towarzyszyć niewielka gorączka. Należą do nich:
- krwawienie i plamienie, które przybiera na sile z każdą godziną, początkowo ma mocno czerwony kolor, później może on być brązowy;
- skrzepy we krwi, które z dodatkowym bólem w podbrzuszu mogą świadczyć o odklejeniu łożyska;
- wydzielina z pochwy biała albo bladoróżowa o śluzowym charakterze z widocznymi fragmentami tkanki, która może oznaczać odchodzenie łożyska;
- skurcze rozpierające w dole brzucha, przypominające te z czasu miesiączkowania albo silniejsze;
- szybki i wyraźny zanik dolegliwości – ustanie drażliwości piersi, nudności i senności;
- puste jajo płodowe, choć zarodek nie rozwija się, wywołuje objawy normalnie rozwijającej się ciąży, można to wykryć dopiero przy pierwszym badaniu;
- brak czynności serca – wykrywany podczas badania USG, czasami bez innych dolegliwości;
- zakażenie ogólne towarzyszące poronieniu z dreszczami, sztywnością karku, skąpomoczem, bólem mięśni i brzucha, a nawet zaburzeniami świadomości.
Warto też pamiętać, że nie każde plamienie i skurcze muszą zakończyć się utratą ciąży. Dlatego najważniejszy jest szybki kontakt z lekarzem.
Co robić po wczesnym poronieniu?
Podejrzewasz, że byłaś w ciąży? Jak najszybciej umów się na wizytę u ginekologa i sprawdź, czy doszło do poronienia zupełnego. W takiej sytuacji ginekolog wykonuje USG, by sprawdzić, czy macica samoistnie się oczyściła. Jeśli nie, specjalista poda stosowne leki bądź przeprowadzi łyżeczkowanie.